Vakgebieden

Onder het nieuwe Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen, kennen de naamloze vennootschap en de besloten vennootschap vele gelijkenissen.

Zo zijn het beiden rechtspersonen met beperkte aansprakelijkheid, kunnen ze allebei opgericht worden door één enkele persoon en worden ze beiden opgericht bij notariële akte. Daarnaast kunnen in beide vennootschapsvormen categorieën van aandelen worden gecreëerd (zo is het bijvoorbeeld mogelijk om sommige aandelen meervoudig stemrecht toe te kennen), en zijn de aandelen in beide vennootschappen vrij overdraagbaar (welke mogelijkheid voor de BV is uitgebreid onder het WVV).

De voornaamste verschillen tussen de BV en de NV liggen in het kapitaal/aanvangsvermogen, de flexibelere procedure voor uitkeringen in de NV en de organisatie van het bestuur.

Als voornaamste onderscheid heeft een NV nog steeds een kapitaal, en moet bij de oprichting van een NV een minimumkapitaal van 61.500 EUR worden volstort. Bij de BV werd het kapitaalbegrip afgeschaft en vervangen door het toereikend aanvangsvermogen. Er is geen wettelijk minimum meer dat bij de oprichting moet volstort worden, wel moeten oprichters de vennootschap voorzien van een vermogen dat toereikend is om haar activiteiten uit te voeren. Als garantie hiervoor, werd hieraan de oprichtersaansprakelijkheid verbonden, op grond waarvan oprichters aansprakelijk gesteld kunnen worden voor de verbintenissen van de vennootschap indien deze binnen 3 jaar na oprichting failliet zou worden verklaard.

Een onderneming moet het faillissement aanvragen wanneer volgende voorwaarden zijn vervuld:

1. De onderneming heeft op duurzame wijze opgehouden te betalen én
2. het krediet is geschokt.

De eerste voorwaarde houdt in dat de onderneming in de definitieve onmogelijkheid verkeert om haar vervallen, zekere en opeisbare schulden te voldoen. Opdat deze voorwaarde is vervuld is het niet vereist dat de onderneming al haar schulden niet betaalt, maar de financiële problemen moeten wel van duurzame aard zijn en de onderneming moet blijvende liquiditeitsproblemen hebben.

De tweede voorwaarde houdt het gebrek aan vertrouwen of krediet in dat de ondernemer geniet bij zijn schuldeisers, leveranciers en kredietverstrekkers. Deze voorwaarde is voldaan wanneer de onderneming geen krediet meer krijgt om de schulden te voldoen of de schuldeisers niet langer bereid zijn uitstel van betaling te verlenen.

Wanneer bovenstaande voorwaarden zijn voldaan, moet de onderneming binnen de maand na de staking van betaling aangifte van faillissement doen.

Het Wetboek van Economisch Recht definieert een handelsagentuurovereenkomst als de overeenkomst waarbij een partij, de handelsagent, door een andere partij, de principaal, permanent en tegen vergoeding, en zonder dat hij onder diens gezag staat, belast wordt met het bemiddelen van zaken in naam en voor rekening van de principaal.

Opdat er sprake zou zijn van een handelsagentuurovereenkomst dient aan alle elementen van deze definitie te zijn voldaan:

• de handelsagent bemiddelt bij het tot stand komen van zaken. Onder bemiddeling kan worden verstaan het actief optreden en het onderhandelen of tussenbeide komen om een overeenkomst tot stand te brengen;
• de activiteiten van de handelsagent worden vergoed. Die vergoeding kan bestaan uit een vast bedrag of een variabele commissie, of uit een combinatie van beide vergoedingsvormen.
• de principaal oefent geen gezag uit over de handelsagent, hetgeen impliceert dat een handelsagent steeds een zelfstandige activiteit uitoefent en dus nooit een werknemer kan zijn van de principaal;
• de handelsagent treedt op in naam en voor rekening van de principaal, en is dus steeds een vertegenwoordiger van de principaal;
• er bestaat een permanente band tussen de handelsagent en de principaal. Dat betekent niet dat een handelsagent slechts voor één principaal zou kunnen werken of dat hij zijn activiteiten niet als bijberoep zou kunnen uitoefenen. Met het vereiste van een permanente band wordt wel aangeduid dat de verhouding tussen handelsagent en principaal een duurzaam en stabiel karakter dient te hebben.

Een makelaarsovereenkomst is de overeenkomst tussen een opdrachtgever en een zelfstandige tussenpersoon, de makelaar, wiens beroepsactiviteit erin bestaat te bemiddelen bij het tot stand komen van overeenkomsten in naam en voor rekening van de opdrachtgever, doch zonder dat hij met die opdrachtgever een permanente band heeft.

De aard van de activiteiten van de makelaar is dus identiek aan deze van de handelsagent. De beide handelsovereenkomsten verschillen evenwel op één essentieel punt: de makelaar heeft, in tegenstelling tot de handelsagent, geen duurzame verhouding met zijn opdrachtgever. De band tussen opdrachtgever en makelaar is daarentegen louter occasioneel en beperkt zich in de meeste gevallen tot het vervullen van een eenmalige opdracht. De makelaar maakt bijgevolg geen deel uit van de commerciële organisatie van zijn opdrachtgever.

De kwalificatie van een samenwerkingsverband als een handelsagentuurovereenkomst, dan wel een makelaarsovereenkomst, heeft verstrekkende gevolgen voor de rechten en verplichtingen van de betrokken contractspartijen.

Handelsagentuurovereenkomsten zijn immers onderworpen aan dwingende wetgeving, die een regeling voorziet voor onder meer de betaling van een commissie ingeval na het einde van de overeenkomst nog zaken worden afgesloten, het respecteren van een opzegtermijn, respectievelijk de betaling van een opzeggingsvergoeding naar aanleiding van de beëindiging van de overeenkomst en de betaling van een uitwinningsvergoeding voor het cliënteel dat door de handelsagent tijdens de uitvoering van zijn opdracht werd aangebracht.

Deze dwingende wetgeving is niet van toepassing op makelaarsovereenkomsten. De positie van de handelsagent is zodoende beter beschermd dan die van de makelaar, die zich de rechten die de handelsagent uit de wetgeving haalt immers zelf zal moeten voorbehouden door ze in de makelaarsovereenkomst op te nemen.

Het auteursrecht beschermt originele creaties van de geest (bv. literaire werken, artistieke werken, wetenschappelijke teksten, scenario’s beeldhouwwerken, schilderijen, foto’s filmwerken, choreografieën).

Het auteursrecht komt toe aan diegene die het originele werk heeft gecreëerd, en blijft bestaan voor een periode die pas afloopt 70 jaar na de dood van de auteur.

Het auteursrecht verleent de auteur het exclusieve recht om zijn werk te exploiteren en zorgt ook dat anderen slechts met zijn toestemming het werk mogen gebruiken.

Om werken auteursrechtelijk te beschermen, hoeft de auteur geen formaliteiten te voldoen of procedures te doorlopen (in tegenstelling tot het bekomen van een octrooi of merkregistratie, wat wel middels een specifieke procedure  moet gebeuren). De bescherming van het werk ontstaat automatisch bij de creatie van het originele werk, weliswaar op voorwaarde dat het werk een concrete originele vorm heeft. Er is geen verdere verklaring of erkenning nodig.

Bij het afsluiten van een overeenkomst met een onderneming, moet een consument doorgaans de contract- en algemene voorwaarden aanvaarden die de onderneming van toepassing verklaart op de overeenkomst.

Aangezien de consument in zijn verhouding met een onderneming doorgaans in een zwakkere positie staat, en dus geen invloed kan uitoefenen op de opgelegde contractvoorwaarden, worden wettelijk bepaalde beschermingsmechanismen opgelegd.

Vooreerst is een onderneming ertoe gehouden de consument duidelijk én begrijpelijk te informeren over de voornaamste kenmerken van het aangeboden goed of dienst, de prijs en betalingswijze en de algemene voorwaarden. Het is dan ook aangewezen om na te gaan of de onderneming alle vereiste essentiële informatie heeft meegedeeld of ter beschikking heeft gesteld.

Verder heeft de wetgever bepaald dat onrechtmatige bedingen (= onrechtmatige contractsbepalingen) in overeenkomsten tussen ondernemingen en consument nietig zijn of nietig kunnen verklaard worden, zodat zij geen uitwerking meer hebben tussen partijen.

Bedingen worden beschouwd als onrechtmatig wanneer zij alleen of in samenhang ‘een kennelijk onevenwicht scheppen tussen de rechten en plichten van partijen ten nadele van de consument’. Dit is een algemene toetsingsnorm om de onrechtmatigheid van contractuele clausules te bepalen.

Daarnaast bestaat er ook een lijst met verboden bedingen die steeds verboden en dus nietig zijn, o.a.:

• bedingen waarbij de onderneming zich het recht toekent om in overeenkomsten van bepaalde of onbepaalde duur eenzijdig, zonder objectieve maatstaven, de prijs te verhogen;
• bedingen waarbij de onderneming zich het recht toekent om eenzijdig de leveringstermijn te bepalen of te wijzigen;
• bedingen waarbij de onderneming zijn aansprakelijkheid bij een eventuele wanprestatie al te zeer uitsluit of beperkt;
• schadebedingen; dit zijn bedingen die een onredelijk hoog bedrag opleggen bij onder meer niet-tijdige betaling door de consument, die niet redelijkerwijze overeenstemmen met het nadeel dat door de onderneming kan worden geleden;

Schadebedingen moeten daarenboven wederkerig en gelijkwaardig zijn: bedingt de onderneming bijvoorbeeld een bedrag bij niet-tijdige betaling door de consument, dan moet daartegenover ook een beding staan dat een gelijkwaardig bedrag aan de consument toekent bij het niet-naleven van een verbintenis van de onderneming die hieraan beantwoordt, bijvoorbeeld de niet-tijdige uitvoering van een dienst.

De nietigheid van dergelijke onrechtmatige bedingen tast de geldigheid van de overeenkomst evenwel niet aan, zodat de overeenkomst blijft gelden tussen de onderneming en de consument (weliswaar zonder toepassing van de onrechtmatige bedingen) voor zover zij kan voortbestaan zonder de onrechtmatige bedingen.